Wat moet je weten als je je titel van klinisch psycholoog wil opgeven?

De wijze waarop de wetgever de afgelopen jaren vorm gaf aan het beroep van klinisch psycholoog zorgt ervoor dat sommigen zich afvragen of ze nog wel als gezondheidszorgberoep (ook wel WUG-er genoemd) willen werken. In deze blog sta ik stil bij het visum, de erkenning en wanneer je wel / niet de titel van klinisch psycholoog mag dragen.

Het visum en de erkenning zijn niet hetzelfde …

Een klinisch psycholoog kan enkel de klinische psychologie uitoefenen indien deze over een visum én erkenning beschikt.

Dit staat o.a. vermeld in artikel 10 van de Kwaliteitswet:

De gezondheidszorgbeoefenaar mag enkel gezondheidszorg verstrekken indien hij beschikt over een visum dat zijn bekwaamheid tot uitoefening van zijn gezondheidszorgberoep reflecteert

en in artikel 68/1, §1, lid 1 van de wet op de uitoefening van gezondheidsberoepen:

Buiten de in artikel 3, §1, bedoelde beoefenaars mag alleen de houder van een erkenning uitgereikt door de minister bevoegd voor Volksgezondheid de klinische psychologie uitoefenen.

Het visum is niet hetzelfde als de erkenning.

Het uitreiken van het visum is een federale bevoegdheid. Dat volgt uit artikel 11 van de Kwaliteitswet dat luidt:

“Het in artikel 10 bedoeld visum wordt uitgereikt door het Directoraat-generaal Gezondheidszorg van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu op basis van het basisdiploma van de gezondheidszorgbeoefenaar om het desbetreffende beroep in België te kunnen uitoefenen.”.

De erkenning is een bevoegdheid van de Gemeenschappen. Dat volgt uit artikel 68/1, §1, lid 1 WUG dat luidt:

“§1. Buiten de in artikel 3, §1, bedoelde beoefenaars mag alleen de houder van een erkenning uitgereikt door de minister bevoegd voor Volksgezondheid de klinische psychologie uitoefenen.”.

De wet bepaalt ook wat klinische psychologie is, nl via §3 van artikel 68/1 WUG

 “het gebruikelijk verrichten van handelingen die tot doel hebben of worden voorgesteld tot doel te hebben, bij een mens en in een wetenschappelijk onderbouwd klinisch psychologisch referentiekader, de preventie, het onderzoek, het opsporen of het stellen van een psychodiagnose van echt dan wel ingebeeld psychisch of psychosomatisch lijden en die persoon te behandelen of te begeleiden”.

Dus als dit is wat je doet, dan moet je een erkenning en visum hebben. Anders is er sprake van onwettige uitoefening.

De titel van klinisch psycholoog

Om de titel van klinisch psycholoog te mogen dragen, moet je ingeschreven zijn bij de Psychologencommissie.

Draag je de titel van psycholoog toch zonder inschrijving, dan riskeer je een geldboete.

Dat volgt uit artikel 2, §1 en artikel 10 van de Wet van 8 november 1993 tot bescherming van de titel van psycholoog.

Ik citeer even beide artikelen:

Artikel 2, §1 luidt “De Psychologencommissie bedoeld in artikel 3 houdt een lijst bij van de personen die voldoen aan de voorwaarden bedoeld in artikel 1, 1°, en die de titel van psycholoog wensen te dragen.”

Artikel 10 luidt: “Hij die voldoet aan de voorwaarde bedoeld in artikel 1, 1° en die na 31 december van het tweede jaar volgend op het jaar waarin deze wet bekendgemaakt werd de titel van psycholoog nog draagt zonder te zijn opgenomen op de lijst bedoeld in artikel 2, §1, wordt gestraft met geldboete van 100 tot 500 euro”.

Deze bedragen zijn anno 2023 te vermenigvuldigen met 8 om ze te indexeren.

Opgepast

Wek niet de schijn dat je de titel van klinisch psycholoog draagt. Dit kan eventueel beschouwd worden als een misleidende handelspraktijk die verboden wordt onder Boek VI van het wetboek economisch recht. In dat geval riskeer je een geldboete tot € 10.000,- (ook te indexeren door te vermenigvuldigen met 8) of tot 4 % van de totale jaaromzet in het laatst afgesloten boekjaar voorgaand aan het opleggen van de geldboete waarover gegevens beschikbaar zijn die toelaten om de jaaromzet vast te stellen, indien dit een hoger bedrag vertegenwoordigt (XV.83.13° WER)). En ook een verbeurdverklaring van de opbrengsten.

Mag je zonder erkenning / visum en inschrijving bij de psychologencommissie de klinische psychologie uitoefenen?

Neen, zonder visum mag je de klinische psychologie niet uitoefenen. Dat volgt uit artikel 10, lid 1 Kwaliteitswet dat luidt:

“De gezondheidszorgbeoefenaar mag enkel gezondheidszorg verstrekken indien hij beschikt over een visum dat zijn bekwaamheid tot uitoefening van zijn gezondheidszorgberoep reflecteert.”

Neen, zonder erkenning mag je de klinische psychologie niet uitoefenen. Dat volgt uit artikel 68/1, §1, lid 1 WUG dat luidt:

“Buiten de in artikel 3, §1, bedoelde beoefenaars mag alleen de houder van een erkenning uitgereikt door de minister bevoegd voor Volksgezondheid de klinische psychologie uitoefenen.”.

Werk je toch zonder aan één van deze of beide voorwaarden te voldoen, dan riskeer je een gevangenisstraf en/of een geldboete. Deze strafsancties zijn enkel van toepassing indien je “gewoonlijk” werkt zonder visum en erkenning. Dat volgt uit artikel 122, §1, 1°, eerste lid WUG dat luidt:

“§1. Onverminderd de toepassing van de straffen gesteld bij het Strafwetboek, alsook, desgevallend, de toepassing van tuchtmaatregelen: 1° wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van vijfhonderd euro tot vijfduizend euro of met een van die straffen alleen, hij die met overtreding van de artikelen 3,§1, 4, 6 tot 21, 43, 63, 68/1, 68/2 of 149, gewoonlijk een handeling of handelingen stelt die behoren tot de geneeskunde of de artsenijbereidkunde hetzij zonder houder te zijn van het vereiste diploma of zonder er wettelijk van vrijgesteld te zijn, hetzij zonder te beschikken over het visum, hetzij zonder op de lijst van de Orde ingeschreven te zijn wanneer zulks vereist is.”.

In een aantal gevallen is het zelfs niet vereist dat je gewoonlijk werkt zonder visum en erkenning om strafbaar te zijn. In deze gevallen is het eenmalig uitoefenen van de klinische psychologie zonder visum voldoende. Dat volgt uit artikel 122, §2 WUG:

“§2. In afwijking van de bepalingen van paragraaf 1 is het begrip "gewoonlijk" niet vereist voor degene die: 1° vroeger wegens onwettige uitoefening van de geneeskunde of van de artsenijbereidkunde werd veroordeeld; 2° om het even welk reclamemiddel heeft aangewend om de in artikelen 3, § 1, 4, 6 tot 21, 23, 24, 43, 63, 68/1 en 68/2, bedoelde handelingen te kunnen stellen; 3° in verband met die handelingen, opvallende middelen heeft aangewend of gebruik heeft gemaakt van een titel of van enige benaming, met het doel te doen geloven dat hij wettelijk bevoegd is.”

Een website hebben waarop je aangeeft wat je doet, of de titel gebruiken (al dan niet met inschrijving bij de psychologencommissie) maakt al dat je in elk geval met een strafbare uitoefening zal zitten.

Ja, zonder inschrijving bij de Psychologencommissie (en met visum en erkenning), mag je de klinische psychologie wel uitoefenen. Dit wordt trouwens ook zo vermeld op de website van de Psychologencommissie. Onze juriste, Mr. Ann Dierickx controleerde dit wel zelf aangezien de Kwaliteitswet het een en ander wijzigt aan eerder bestaande strafbepalingen. Maar de inschrijving bij de Psychologencommissie is dus nog steeds geen voorwaarde om de klinische psychologie te mogen uitoefenen. De inschrijving bij de Psychologencommissie is enkel een voorwaarde voor het dragen van de titel van psycholoog.

Mag je zonder visum, erkenning en inschrijving bij de psychologencommissie de titel dragen van (klinisch) psycholoog?

Neen, zonder visum en/of erkenning als klinisch psycholoog mag je de klinische psychologie niet uitoefenen. Als je niet mag uitoefenen, mag je ook niet zeggen dat je het bent en de titel dragen. Want dan laat je uitschijnen dat je klinische psychologie aanbiedt en dat is misleidende reclame. Dat is sanctioneerbaar.

Neen, zonder inschrijving bij de Psychologencommissie mag je de titel van psycholoog – en dus ook klinisch psycholoog – niet dragen. Doe je dat wel, dan riskeer je een geldboete. Dat volgt uit artikel 10 van de Wet van 8 november 1993 met betrekking tot de bescherming van de titel van psycholoog dat luidt: “Hij die voldoet aan de voorwaarde bedoeld in artikel 1, 1° en die na 31 december van het tweede jaar volgend op het jaar waarin deze wet bekendgemaakt werd de titel van psycholoog nog draagt zonder te zijn opgenomen op de lijst bedoeld in artikel 2, §1, wordt gestraft met geldboete van 100 tot 500 euro.”

Tot slot

Velen overwegen de schrapping van hun visum en de overstap naar de titel van coach om zo de vele regels die verbonden zijn aan een WUG-beroep te omzeilen, maar hou er rekening mee dat je vanuit de algemene zorgvuldigheidsnorm niet alle regels links kan laten liggen.

De algemene zorgvuldigheidsnorm is een principe vanuit het aansprakelijkheidsrecht dat zegt dat als je een fout begaat, in eender welke context, en die zorgt voor schade, dan ben je aansprakelijk.

Het gaat dus om het maken van een fout en dit mag je ruim interpreteren. Dit kan een schending van de wet zijn, maar dit kan ook een schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm zijn. Dit wil zeggen dat je je niet gedraagt als een zorgvuldig huisvader / huismoeder of zoals we het sinds kort noemen voorzichtig en redelijk persoon. De algemene zorgvuldigheidszorg is een vangnet voor alles wat niet duidelijk geregeld is. Veel zaken die bijvoorbeeld in de kwaliteitswet staan worden als de norm aanzien en als je je hier niet naar gedraagt, dan ben je niet zorgvuldig en schendt je dus de algemene zorgvuldigheidsnorm. 

Dus zelfs als ben je geen WUG-er toch is het aan te raden om niet alle regels links te laten liggen.

Heb je hierover nog vragen of vragen over het werken als zelfstandig hulpverlener in het algemeen, contacteer mij dan. Vanuit Konnektit staan wij klaar om zorgers in de geestelijke gezondheidszorg van A tot Z te ondersteunen.

Deze blog is geschreven door Sonja Delbeecke. Ze heeft sinds 2005 een eigen praktijk als psychotherapeute / bemiddelaar in familiezaken. Daarnaast is ze zaakvoerder van Konnektit en ondersteunt ze hulpverleners zowel op inhoudelijk vlak als op vlak van ondernemen.

© 2023 – Sonja Delbeecke - alle rechten voorbehouden

Wil je mijn volgende blogs graag rechtstreeks in je mailbox?

Vul dan hieronder jouw gegevens in.